Το ραντεβού της Ελλάδας με την χούντα, ήταν προγραμματισμένο

από αρκετό χρόνο. Αρκετά χρόνια πίσω με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την έναρξη του εμφυλίου άρχισε επισήμως η πολιτική παρέμβαση των ΗΠΑ επεμβαίνοντας είτε μέσω των ανακτόρων, είτε με πολιτικούς παρατηρητές τους, στα πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά δρώμενα της χώρας μας. Από την δολοφονία του Πολκ, έως τις εκλογές φιάσκο του 1961 και από την δολοφονία του βουλευτή Γρ. Λαμπράκη, έως την αποστασία του 1965, πάντα πίσω από τα γεγονότα κυριαρχούσαν το παρακράτος και το κράτος της δεξιάς, οι στρατοκράτες και οι φορείς, γενικώς της εθνικής μας υποτέλειας.

Το επίκεντρο της εκστρατείας κατασυκοφάντησης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (η οποία κατά αραιά διαστήματα έδινε δικαιώματα) ήταν ότι η Ελλάδα κινδυνεύει από τους κομμουνιστές και τους συνοδοιπόρους τους. Με αφορμή την εικονική πραγματικότητα αμφισβητήθηκε η αναγκαιότητα του κοινοβουλευτισμού, της ελευθερίας και της δημοκρατίας πάντα από τους αμφισβητίες, που στην πλειονότητά τους ήταν ευνοούμενοι του δόγματος Τρούμαν (βιομήχανοι, εφοπλιστές, πολιτικοί και άλλοι παρατρεχάμενοι), υπήρξε η συντηρητική παράταξη (δεξιά), η οποία άλλαζε πρόσωπο ανάλογα τις ανάγκες της εποχής (Συναγερμός, ΕΡΕ, Ν. Δημοκρατία) με κυρίαρχες παρουσίες σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής (στρατός, εκκλησία, δικαιοσύνη). Μέσα σε αυτό το αποπνικτικό περιβάλλον προσπαθούσε η αριστερά με όσες δυνάμεις της απέμειναν να έχει μια έντονη παρουσία στη Βουλή (1988) ήρθε δεύτερο κόμμα.

Αλλά αυτό δεν αρκούσε, σιγά – σιγά οι στρατηγοί με το παλάτι υποκινούσαν και προετοίμαζαν την δικτατορία, αλλά και οι χαμηλόβαθμοι στρατιωτικοί με ηγέτη τον Γ. Παπαδόπουλο προετοίμαζαν και αυτοί, με τη βοήθεια των Αμερικανών (Έβρος, Σαμποτάζ Ζάχαρης) τη δική τους συνωμοσία – προδοσία.

Η καταλυτική μέρα για τον βιασμό της δημοκρατίας ήρθε τα ξημερώματα μιας ανοιξιάτικης Παρασκευής το 1967, βρήκε τον πολιτικό κόσμο να κοιμάται τον ύπνο τον βαθύ. Ιδιαίτερα μάλιστα η 21^η Απριλίου για πολλούς λόγους πρέπει να θεωρηθεί η εσχάτη προδοσία των πρωταγωνιστών, που εκτός των άλλων είναι διαρκείας. Στη μνήμη μας, δεν πρέπει να υπάρχει έστω και η παραμικρή αμφιβολία ότι η χούντα ήταν ένα επεισόδιο στην ανώμαλη ιστορία της χώρας μας, όπως κατ’ εξοχή ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης δεν είναι παρά ο αγώνας της ελευθερίας εναντίον της Τυραννίας.

Κάθε δικτατορία είναι μια «μηχανή» που πρώτα απ’ όλα καταδιώκει και βασανίζει τους νέους. Καθεστώς στείρο, όπως είναι, μισεί θανάσιμα καθετί που μεγαλώνει και κινείται. Πολλαπλασιάζει μόνο τις φυλακές και τα νεκροταφεία. Δεν μπορεί να παράγει τίποτε άλλο από κρατούμενους, πτώματα, ρουφιάνους και εξόριστους. Το να είσαι νέος και μάλιστα πολιτικοποιημένος νέος, για την δικτατορία είναι έγκλημα.

Η χούντα της 21^ης Απριλίου μπροστά στην πλανητική χούντα που ζούμε σήμερα φαντάζει σαν αποκριάτικος Καίσαρας. Η δικτατορία της 21^ης Απριλίου φυλάκιζε τους αγωνιστές και τους αντιπάλους της. Η σημερινή δικτατορία του πλανητικού κράτους υπερβαίνει αυτά τα όρια, είναι χωρίς όρια. Φυλακίζει και δολοφονεί ανθρώπους και ιδέες αποδομεί την ιστορία, ακρωτηριάζει συνειδήσεις, ανατρέπει τους μηχανισμούς της σκέψης. Επιβάλλει την ενιαία σκέψη και την ενιαία ταυτότητα. Οι συνταγματάρχες δεν μπορούσαν να εξοντώσουν τις ιδέες και την ελπίδα. Σήμερα έχουν τελειοποιηθεί τα βασανιστήρια της επιβολής της σιωπής και της καλλιέργειας του τρόμου, έχει αναχθεί σε επιστήμη η τεχνική εξόντωσης των ανθρώπων, των ιδεών και της ελπίδας.

Ένας άλλος λόγος που θα πρέπει η μνήμη μας να μην εξασθενίσει είναι ότι σήμερα επιχειρούνται άλλου είδους αλώσεις με διαφόρους τρόπους και όχι με στρατιωτικά πραξικοπήματα. Οι «δικτατορίες» δεν υποχρεούνται να είναι χούντες, αλλά επιβάλλονται μέσα από άλλους τρόπους, πολλές φορές δημοκρατικούς.

Κάθε μαχητικό και ριζοσπαστικό από την ίδια του τη φύση είναι ευρηματικό και ποικιλόμορφο. Τέτοιο ήταν και το κίνημα που αναπτύχθηκε κατά της χούντας και στο χώρο των ιδεών. Αμέσως μετά το πραξικόπημα, μέσα από μια ποικιλία ζυμώσεων άρχισε να αναπτύσσεται ένα παράνομο κίνημα και μια ριζοσπαστική διάθεση αμφισβήτησης στη νεολαία. Η φοιτητική έκρηξη του Μάη του 68 στη Γαλλία, πυροδότησε και στην Ελλάδα, πνευματικές ενστάσεις και ριζοσπαστικές ζυμώσεις. Εκφράστηκαν σε μια πρωτοφανή έκρηξη του βιβλίου. Αναπτύχθηκε λοιπόν και εδώ μια αντιδικτατορική κίνηση θεωρητικών και ιδεολογικών ζυμώσεων: ένα από τα φύτρα της εξέγερσης του Νοέμβρη (πολυτεχνείο).

Στη σφαίρα της εκδοτικής δραστηριότητας αυτό είχε εκφραστεί με τη δημιουργία εκδοτικών – αντιδικτατορικών εστιών και «στεκιών». Οι πέντε πρώτοι εκδοτικοί οίκοι που σπάσανε τη χουντική τρομοκρατία στο βιβλίο ήταν «Κάλβος» το 1968, «Στοχαστής» και «Κείμενα» το 1969, «Επικαιρότητα» και «Νέοι στόχοι» αρχές ’70. Ο Κάλβος με πλατύ εκδοτικό πρόγραμμα κλασσικών κειμένων της αστικής και μαρξιστικής κουλτούρας (Ανώνυμος, Χέρτσεν, Μπελίνσκι, Μακιαβέλι, Χάουζερ, Γιαννίδη, Πιλκα).

Ο Στοχαστής με εκδόσεις πιο άμεσα πολιτικές (Ρήγας, Γληνός, Μάξιμος, Σβώλος, Μάρξ, Μπρεχτ, Γκραμσι, Χίχμετ, κ.λπ.). Τα κείμενα με εκδόσεις λογοτεχνικού κυρίως χαρακτήρα (Θεοτόκης, Μπρεχτ, Βάις, Δεκατσάς, Σκαρίμπας, Κατσαρός, Αλεξάνδρου, κ.λπ.) Η «Επικαιρότητα», «Διεθνής Επικαιρότητα» τότε με νεοελληνικά κείμενα ιστορικού κυρίως χαρακτήρα (Σκληρός, Φιλάρετος, Κορδάτος, Ψυρούκης, κλπ.).

Τέλος, οι «νέοι στόχοι» ήταν ο πρώτος εκδοτικός οίκος με ένα πρόγραμμα ανοικτά πολιτικό, προσανατολισμένο σε συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση, με κείμενα κλασσικών και σύγχρονων μαρξιστών: Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Βάις, Πουλιοπουλο, Μαντελ, κλπ.). Ήταν τέτοια η έκρηξη αυτού του φαινόμενου που θορύβησε το χουντικό τύπο, ο οποίος άρχισε μια σκοταδιστική καμπάνια κατά του αριστερού βιβλίου.

Η «Εστία» στις 22.11.71 καταχωρεί επιστολή με τίτλο τα «ερυθρά έντυπα». Με το ίδιο πνεύμα επιτίθενται στο αριστερό βιβλίο η «Πολιτεία» 24.11.71, ο «Ελεύθερος κόσμος 25.11.71 κι η «Βραδυνή» 16.12.71.

Μετά από αυτό το οπτικό πεδίο, το 1967 δεν είναι τόσο μακριά από το 2013 και βέβαια συνιστά επαγρύπνηση. Το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου 1967 αποτελεί την κορύφωση της κρίσης του πλέγματος εξουσίας στην Ελλάδα κλιμακώθηκε, με αποτέλεσμα με την πτώση της δικτατορίας το 1974, να συμπαρασύρει στην δίνη της και άλλο κομμάτι του Ελληνισμού (Κύπρος) με διαιώνιση ακόμα και σήμερα. Τέλος 46 χρόνια μετά με μνήμες νωπές, να οραματιζόμαστε ένα καλύτερο κόσμο που δεν θα συγχωρεί πια άλλα λάθη, όχι λήθη!...

ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ -ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ